رها سازهای قالب

عوامل رها ساز از قالب یا mold release agent یک جزء ضروری در فرمولاسیون و ساخت قطعات قالبگیری از قبیل لاستیک ،پلاستیک و کامپوزیت محسوب می شود.این ماده به شکل یک پوشش روی سطح قالب قرار می گیردو انرژی سطح آنرا کاهش میدهد. این پوشش فوق العاده نازک که از نظر حرارتی پایدار است.به سطح قالب می چسبد و اجازه می دهد که قطعه قالبگیری شده به سهولت از سطح قالب جدا می شود. یک رهاساز مناسب اجازه جدایی چندبار قطعه از قالب را می دهد ،بدون انکه ماده زائدی بر سطح بجای گذارد. از این طریق زمان لازم برای تمیزکاری قالب نیز کاهش می یابد و هزینه های تولید و نیز احتمال وجود نقص در سطح قطعه کمتر می شود. اکنون تولید کنندگان مواد رها ساز ،دامنه وسیعی از محصولات را با توجه به مواردی مانند دمای قالبگیری و کیفیفت سطح عمومی نهایی ،برای فرایندهای مختلغف ساخت قطعات کامپوزیت ،تولید می نمایند.به عنوان مثثال پدیده ای رایج در روش قالبگیری بسته مانند نفوذ در خلاءRTM وجود دارد که تجمع رزین
Resin bulid –up نامیده می شود ورها ساز های خاصی برای به حداقل رساندن این مشکل وجوددارد .
وقتی از ترکیب جدید به عنوان مواد قالبگیری وسیستم رزین استفاده می شود . انتخاب صحیح رها ساز یک مرحله مهم محسوب می شود . این انتخاب صحیح ،زمان چرخه تولید را بهینه خواهد کرد.سطح نهایی قطعه قالبگیری شده را یکنواخت نموده هرگونه عملیات تکمیلی پس از قالبگیری (مانند پولیش کردن قبل از چسب زدن یا رنگ امیزی )را به حداقل خواهد رساند. رها ساز قالب نباید حاوی موادی باشد که قبل از پخت از قالب جدا شود و نیز باید کاربرد آن اقتصادی باشد. خصوصیات مطلوب یک رها ساز مشتمل بر موراد ذیل است :
-روش اعمال آسان
-زمان خشک شدن کوتاه
-عدم تجمع بر سطح قالب
-عدم انتتقال به قطعه قالبگیری شده
-مقاومت حرراتی مناسب در دمای قالبگیری
-امکان جدا سازی مکرر
-حداقل بو
-ملاحظات زیست محیطی
امروزه قوانین زیست محیطی کاربرد رها سازهای عاری از حلال (معمولا پایه آبی )را افزایش داده اند.
رها ساز های قالب به دو گروه عمده خارجی external که به سطح قالب اعمال می شوند و داخلی internal که با سیستم رزینی مخلوط می شوند ،تقسیم می شوند .

رها سازهای خارجی :
همانگونه که بیان شد رها سازهای خارجی بر سطح قالب اعمال می شوند و اعمال صحیح آنها بر سطح قالب ،دراطمینان یافتن از کارایی بهینه آنها حائز اهمیت است .اینگونه مواد معمولا یا با دست اعمل میشوند (که اخیرا برخی شرکتها پارچه های آغشته به رها ساز نیز به بازار عرضه نموده اند)و یا اسپری می شوند و البته هر دو روش احتیاج به مهارت دارند.انواع واکس های مرسوم در فرایندهای دستی از اینگونه اند در مواقعی که قالب نو است و یا نمی خواهیم واکس به سطح قطعه منتقل شود از محمول پلی وینیل الکل PVAدر آب با الکل نیز استفاده می وشد. اینکار در مواقعی که از رها سازهای سیلکونی استفاده می شود از پدیده چشم ماهی (عدم خیس خوردگی موضعی )چلوگیری می نماید.
اغلب رها ساز ها در یک حلال حل می شوند ولی به تدریج در سال های اخیر به دلیل محدویت های زیست محیطی و نیز قوانین بهداشتی جای خود را به محلول های پایه ابی می دهند.مهمترین ضعف سیستم های پایه ابی زمان طولانی تبخیر اب است که انرا تا حدی با تغلیظ سیستم جبران می کنند و از اینرو بیشتر برای قالب های گرم شونده تو صیه می شوند.
ویژگی های یک رها ساز خارجی مطلوب عبارتند از :
-کاربرد آسان
-سهولت مرطوب کردن سطح
-خشک شدن سریع
-پولیش آسان
-عدم انتقال به سطح قطعه قالبگیری شده
رها سازی چند باره قابل پیش بینی
از نظر تجاری اغلب انواع رها سازها از جنس واکسی می باشند که بایستی مکررا اعمال شوند (رها ساز مصرف شونده )ولی در سال های اخیر رها سازهی نیمه دایمی نیز عرضه شونده اند. این مواد با یکبار اعمال چندین بار جدایش را فراهم می کنند و از این طریق زمان چرخه تولید را کاهش می دهند.رها سازهای نیمه دائمی محلول های رزینی واکنش گر می باشند که در سطح قالب پخت (شبکه ای ) می شوند و بدین روش یک لایه رها ساز خنثی و با دوام ایجاد می نمایند.این مواد با قرارگیری در هوایا دما و یا هر دو پخت می شوند . بسته به نوع رها ساز ممکن است اعمال پخت در دمای محیط و یابر سطح قالب گرم انجام شود.بسیاری از انواع رها سازهای پایه ابی با استفاده از یک چرخه گرمایی پخت می شوند.
آماده سازی قالب :
اعمال صحیح یک رها ساز خارجی در جهت اطمینان از کارایی صحیح آن حائز اهمیت است . صرف زمان بابت آماده سازی صحیح سطح قالب اطمینان از تمیزی آن و میزان صحیح رها ساز برای تضمین رها سازی مکرربا یک بار اعمال رها ساز ضروری است . اغلب توصیه می شود سطح قالب باآب و سایر حلال ها تمیز گردد تا از پاکسازی باقیمانده به سطح باعث از بین رفتن رها ساز اعمال و در نتبجه چسبیدن قطعه به سطح نشود. قالب تمیز شده بایستی فاقد رگه رگه سطح باشد و بایستی نوار چسب های معمولی به راحتی به انها بچسبد.